Świadectwo energetyczne, znane również jako świadectwo charakterystyki energetycznej, to dokument określający zapotrzebowanie budynku lub jego części na energię. Obejmuje ono energię potrzebną do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, a także chłodzenia. W budynkach niemieszkalnych uwzględnia się również energię zużywaną na oświetlenie.
Obowiązek sporządzania świadectw energetycznych nie jest nowością. Już w prawie budowlanym zawarto pierwsze przepisy dotyczące tej kwestii, a w 2015 roku szczegółowo uregulowano je w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków (UCHEB). W kwietniu 2023 roku wprowadzono nowelizację UCHEB oraz zmiany w ustawie Prawo budowlane, które zaostrzyły nieco obowiązujące przepisy. Przykładowo, na notariuszy nałożono obowiązek odnotowywania faktu przekazania świadectwa charakterystyki energetycznej oraz informowania o karach za jego brak. Nowelizacja rozszerzyła także obowiązek posiadania świadectwa na nowe budynki oddawane do użytku.
Świadectwo energetyczne jest wymagane w sytuacjach, gdy budynek, jego część lub lokal są sprzedawane, wynajmowane, lub sprzedawane na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Nie jest natomiast konieczne, gdy budynek lub lokal wykorzystywany jest na własne potrzeby właściciela.
Od 28 kwietnia 2023 roku, świadectwo energetyczne muszą posiadać również nowe budynki i lokale przy składaniu zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie. Wyjątkiem są tutaj domy o powierzchni do 70 m² wybudowane na własne cele mieszkaniowe.
Nie wszystkie budynki muszą posiadać świadectwo energetyczne. Wyjątki obejmują wolnostojące budynki o powierzchni użytkowej poniżej 50 m², budynki mieszkalne użytkowane nie dłużej niż 4 miesiące w roku, budynki podlegające ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków, budynki używane jako miejsce kultu i działalności religijnej, budynki przemysłowe oraz gospodarcze niewyposażone w instalacje zużywające energię (poza oświetleniem), a także gospodarstwa rolne o rocznym zapotrzebowaniu na energię pierwotną nie wyższym niż 50 kWh/m².
Sporządzanie świadectw energetycznych mogą wykonywać jedynie osoby wpisane do rejestru prowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Rejestr ten jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa pod adresem: https://rejestrcheb.mrit.gov.pl/rejestr-uprawnionych. Zlecenie sporządzenia świadectwa może pochodzić od właściciela lub zarządcy budynku (w przypadku sprzedaży lub najmu), osoby posiadającej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (w przypadku sprzedaży lub najmu), inwestora (przed zakończeniem budowy lub uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie).
W przypadku sprzedaży lub najmu całego budynku sporządza się świadectwo dla budynku. Jeśli transakcja dotyczy części budynku, np. lokalu, świadectwo sporządza się dla tej części. Ważność świadectwa energetycznego wynosi 10 lat, chyba że w międzyczasie przeprowadzone zostaną prace zmieniające charakterystykę energetyczną budynku, takie jak wymiana okien czy ocieplenie. Wtedy konieczne jest sporządzenie nowego świadectwa.
Nieprzekazanie świadectwa energetycznego nabywcy lub najemcy może skutkować karą grzywny. Fakt jego przekazania powinien być odnotowany w akcie notarialnym. Nabywca lub najemca nie mogą zrezygnować z prawa do otrzymania tego dokumentu.